KIM JEST MINISTRANT?

Teologiczne początki służby przy Ołtarzu Pańskim odnaleźć możemy w Ewangelii św. Jana (J 6, 8-9, 11) kiedy to Andrzej, brat Szymona Piotra, rzekł do Jezusa: Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie ryby (...) Jezus wziął chleby i odmówiwszy dziękczynienie, rozdał siedzącym. Tradycja w tym młodym chłopcu widzi zapowiedź ministrantów, przynoszących do ołtarza dary ofiarne, które podczas Mszy Świętej kapłan in persona Christi przemieni w Ciało i Krew Pańską.

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa Ofiarę Eucharystyczną sprawował biskup, dlatego przy Ołtarzu Pańskim posługę stołu pełnili specjalnie do tego przygotowani młodzieńcy zwani diakonami. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa ukształtował się także osobny urząd lektora. Do jego wypełniania wybierano chłopców, którym stawiano bardzo wysokie wymagania moralne. Biskup Cyprian, męczennik z Kartaginy w jednym ze swoich listów opowiada o jednym z takich właśnie lektorów - Aureliuszu, który odważnie bronił wiary i wiele wycierpiał z jej powodu. Pisze: "Niech rozpocznie posługę lektora. Jego głos, którym wyznawał Boga w tak trudnych okolicznościach, zasłużył na to, by zabrzmiał przy uroczystym czytaniu słowa Bożego.

Innym zadaniem młodych chłopców było roznoszenie Komunii więźniom podczas prześladowań. Młody chłopak łatwiej mógł się prześliznąć niezauważony, przemycając męczennikom za wiarę ciało Chrystusa Pana. I w tym przypadku nie brak heroicznych postaci i prawzorów ministranckiej służby. Święty papież Damazy I opisuje w IV w. wierszem postać i wiarę młodego chłopaka Tarsycjusza, który oddał swoje życie broniąc przed znieważeniem Najświętszy Sakrament. W czasach późniejszych publiczna lektura Słowa Bożego została zarezerwowana wyłącznie młodzieńcom przygotowującym się do kapłaństwa. W średniowieczu do Mszy Świętej usługują wyłącznie klerycy, a dopiero od czasu Soboru Trydenckiego (1545 r.) specjalnie przygotowani chłopcy - ministranci. Dopiero Sobór Watykański II odbywający się w latach 1962-1965, zajmujący się reformą liturgii, powrócił do starej tradycji Kościoła. Ojcowie Soborowi podkreślili rolę ludzi świeckich w sprawowaniu kultu Bożego i na nowo powierzyli im funkcję lektora. Liczny udział ministrantów i lektorów w liturgii wymaga jednak odpowiedniej troski o należyte przygotowanie ich do wykonywanych funkcji.

W roku 1964 Konferencja Episkopatu powołała do istnienia Krajowe Duszpasterstwo Ministrantów. Jednym z motywów działania biskupów było ogłoszenie Konstytucji o Liturgii (3.XII.1963). Wprowadzając w życie postanowienia soborowe biskupi uznali za stosowne, aby świeccy angażujący się w liturgię mogli ją lepiej rozumieć, odbywając tym samym ciągłą formację pod okiem Kościoła. Dążono do tego, aby mogli się oni jeszcze głębiej zaangażować w Bożą Służbę: „W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych. Ministranci, lektorzy, komentatorzy i członkowie chóru również spełniają prawdziwą funkcję liturgiczną. Niech, więc wykonują swój urząd z tak szczerą pobożnością i dokładnością, jak to przystoi wzniosłej posłudze i odpowiada słusznym wymaganiom Ludu Bożego. Należy, więc staranie wychować te osoby w duchu liturgii oraz przygotować do odpowiedniego i zgodnego z przepisami wykonywania przypadających każdemu czynności (KL 28-29). Stąd wywieść można genezę słowa od łacińskiego czasownika ministrare czyli służyć, ponieważ służba Chrystusowi i wspólnocie przy ołtarzu to ich główne zadanie.

Stopnie posługi:

I. KANDYDAT

Okres ten trwa rok. Kandydat uczy się rozmaitych funkcji przy ołtarzu, doskonali umiejętności pod okiem starszych i formatorów. Głównym celem tego okresu jest rozwój duchowości przyszłego ministranta, poznanie struktury Mszy Świętej, zdobycie podstawowych umiejętności: dzwonienie, podawanie ampułek itp. Na zbiórkach uczą się podstaw służenia oraz poznają modlitwy ministranckie. Strojem własnym kandydata jest biała komża.
 
II. MINISTRANT

Jedną z jego funkcji jest dawanie znaków dzwonkami. Czyni to podczas wyjścia z zakrystii, trzykrotnie dzwoniąc dzwonkiem, który wisi przy drzwiach zakrystii. Oprócz tego uderza w gong i dzwoni dzwonkami w czasie Eucharystii. Do obowiązków ministrantów należy noszenie świec podczas procesji oraz w czasie odczytywania Ewangelii. Na zbiórkach w szczególny sposób zagłębiają się w symbolikę światła. Chrystus bowiem został zapowiadany jako Światłość. Sam również nazywał siebie Światłością świata. Do jego obowiązków należy także odpowiedzialność za ołtarz. Przed liturgią ma za zadanie zaznaczenie odpowiednich czytań w lekcjonarzu, przygotowanie Ewangeliarza oraz Mszału, jeśli potrafi. Podczas Mszy Świętej podaje ampułki kapłanowi sprawującemu Eucharystię. W czasie nabożeństw odpowiada za welon oraz Agendę Liturgiczną. Jego strojem jest biała komża oraz sutanka i kapturek w odpowiednim kolorze liturgicznym.
 
III. LEKTOR

Ustanowiony do czytania fragmentów z Pisma Świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Może również podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy niema kantora (psałterzysty), może również wykonać psalm między czytaniami i śpiew przed Ewangelią. Każdy ministrant, który chce zostać lektorem, powinien przejść kurs poprawnego czytania i szacunku do Pisma Świętego. Ten stopień ministrancki obejmuje również posługę Psałterzysty, który wykonuje psalm między czytaniami oraz aklamację przed Ewangelią. Strojem własnym jest biała alba przepasana białym sznurem.
 
IV. CEREMONIARZ

Ceremoniarz, zwany również mistrzem ceremonii (w dokumentach wydanych po Soborze Watykańskim II jedynie to określenie jest używane) czuwa nad prawidłowym zorganizowaniem i przebiegiem liturgii, jak i wykonaniem wszelkich ceremonii liturgicznych. W czasie liturgii pozostaje w pobliżu celebransa jednocześnie dając odpowiednie znaki i polecenia (komendy) pozostałym usługującym, by spełnili w danym momencie przeznaczone im funkcje.